Ben asistanken TÜBİTAK projesi yazan kimseye pek rastlanmıyordu. O zamanlar proje yazanların da bin pişman olduklarını yıllar içinde duydum. Bürokrasiden bellerinin büküldüğünü söylüyorlardı.
Son yıllarda TÜBİTAK’ta büyük değişiklikler oldu. Artık farklı aşamalardaki araştırmalar için proje önerileri kabul ediyorlar. Öyle ki, ellerindeki bütçeye göre başvuruların azlığından dem vuruyorlar. Onun için destek programları ile ilgilenebilecek araştırmacıları teşvik etmek için uğraşıyorlar. Öğrencilere para bulmak, konferanslara katılmak için araştırma projeleri çok güzel bir fırsat. Kaçırmamalı.
Ben de birkaç proje yazdım. Ayrıca uzun bir süredir TÜBİTAK’ta hakemlik, panelistlik, danışmanlık yapıyorum. Bayağı bir proje gördüm. Bugün proje yazmak isteseniz örneklerden tutun da proje yazma üzerine pek çok malzeme bulabilirsiniz. Ancak ufak-tefek numaralardan, hakemlerin ilgisini çekmekten, grup olarak yazmaktan vs. bahseden pek olmuyor. Çok da şaşırtıcı değil. Bu tür numaralar zaman içinde gelişiyor ve tabii kişiden kişiye değişiyor. Bir kurala bağlamak güç.
Bol Bilim’in öyle kurala bağlamak gibi bir derdi yok. Aksine herkes kendi tecrübesinden bahsetsin çok daha iyi. Benle başlayalım. Üçkağıtlarım aşağıda.
Amaç ile Kapsam
Projenin hemen başlarında önerdiğiniz çalışma ile neyi amaçladığınız soruluyor. Ben bu kısımda projenin bir özetini verip, hedeflediklerimizi sıralıyorum. Ayrıca bilim ve teknoloji politikalarıyla uyumlu bir çalışma olduğunu Türkiye’de hazırlanan strateji belgelerine atıf yaparak birkaç cümle olarak yazıyorum. Ardından araştırma sonuçlarının uluslar arası konferanslarda sunulacağını, makaleler yazılacağını ve yeni araştırmacıların önünün açılacağını ekliyorum. Aşağıya bir örnek ekledim.
Amaç örneği
“Kapsam” adı üstünde; ayrıntılı olarak projenin genel çerçevesinin çizildiği bölüm. Böyle bir çerçeveyi yazabilmek için projenin tamamına hakim olmak gerek. Projeyi öneren insan, konuya da hakim olur diye düşünebilirsiniz. Ancak projeyi bir grup olarak yazıyorsanız, herkesin kafasında benzer bir kapsamın oluşmasını beklemek güç. Ben herkesin aynı noktaya gelmesi için projeyi yazmaya oturmadan bir şema çıkarıyorum. Daha sonra şemanın üzerinden iş bölümü yaparak ilerliyoruz. Aslına bakarsanız kendi başıma yazsam da böyle bir şema çok faydalı oluyor.
Kapsam şeması örneği
Özgün Değer
Proje önerinizi, araştırma projesi yapan kısım özgün değeri. TÜBİTAK panellerinde de bu bölüme çok önem veriliyor. Eğer projenin özgün değeri yeterli görülmezse panelden geçer not alma şansı yok. Yani çok kritik bir kısım. Hakemlerin dikkatini iyice çekmek ve kafalarında bir tereddüt bırakmamak için projenin özgün değerini madde madde yazmak iyi bir fikir olabilir. Aşağıdaki şekil eski bir projenin özgün değer kısmını gösteriyor. O zaman üç paragrafta toplamışız. Son yıllarda yazdığım projelerde iki-üç cümleden oluşan pek çok madde yazmaya gayret ediyorum.
Madde madde yazılmış özgün değer
Yöntem
En iyi bildiğiniz bölüm. Bu proje önerisini yazmaya soyunduğunuza göre kolayca yazabilirsiniz. Sadece üç noktayı söylemek istiyorum:
- Proje önerisinin sonlarına doğru yapılacakları iş paketlerine bölüp bir plana oturtmanız gerekecek. Yöntem bölümünün başından itibaren yapacaklarımı ana paketlere yerleştirmek iş planını tamamlamamı çok kolaylaştırıyor. Aynı şekilde hakemler açısından da yapılacakları takip edebilmeleri için kolaylık oluyor.
Yöntem kısmına iş paketleri ile başlama
- Ön çalışma yaptıysak mutlaka ekliyorum. Sonuçlar ya da deneyler henüz taslak halinde olsalar bile yazıyorum. Bu sayede hakemlere bu işi yapabileceğimizi, üzerinde kafa patlattığımızı göstermeye çalışıyorum.
- Birkaç panelde karşılaştım. Proje önerinizdeki konu geniş olabilir. Ancak yine de yöntem kısmında sadece projede kullanacaklarınıza odaklanın. Hele hele ders notu gibi yazmamaya gayret edin.
Paragraflar
Proje önerisi uzun teknik bir yazı. Okuması zorlu. İlk duyduğunuzda kelalaka gelebilir. Ancak alt alta paragrafları sıralamak yerine, aralarda maddeleme ya da numaralama yapıyorum. İşe yaradığını katıldığım panellerde gördüm. Özellikle hakemin dikkatini çekebilecek bir numara aklıma geliyorsa mutlaka yapıyorum. Sonuçta hakemler panele katılınca öneriyi tartışacaklar. O sırada önlerinde projem açık olacak. Ellerine malzeme vermeye çalışıyorum; hepsi o.
“Korkma, tekrar et!”
Yıllar içinde bir şey daha öğrendim. İlk yazdığım projelerde özetti, kapsamdı; özgündü, yaygındı derken kendimi tekrar etmemek için dokuz takla atıyordum. Tamam, bu bölümlerin farklılıkları var. Ancak proje konusu da bir yerden sonra belli. Artık korkmadan -ama istenenleri de ıskalamadan- kendimi tekrar ediyorum. Öyle ya da böyle öncelik bir fikri evirip çevirip yazmada. Biraz tekrardan zarar gelmez.
BOL BİLİM 
Merhaba,
Bu faydalı paylaşımınız için teşekkürler. TÜBİTAK başvuruları konusunda benim en çok merak ettiğim şey, Türkçe’de çalıştığınız alanla ilgili yeterli terim çevrilmemişse nasıl bir yöntem izlediğiniz (veya izlenebileceği). Örnek verirsem, ben Hesaplamalı Yapısal Biyoji (Computational Structural Biology) alanında çalışıyorum. Bu alan Türkiye’de çok yaygın olmadığı için, bu konuda yeterli terminoloji maalesef henüz Türkçe’ye girmiş değil. Böyle bir durumda yazılan bir metnin eklektik görünmemesi ve okunabilir olması nasıl sağlanabilir?
Görüşleriniz için şimdiden teşekkürler.
İyi ki bu soruyu sordunuz… İlk yazdığım projelerde ben de zorlandım. Ancak gözünüzde büyütmeyin derim. İnsan çok kısa zamanda süratleniyor; yazdıkça daha iyi yazmaya başlıyor. Başkalarının da benzer tecrübeleri olduğunu biliyorum.
Terimler konusuna gelince, son dönemde Tureng’i (http://tureng.com/) çok kullanıyorum. TÜBA’nın sayfası (http://www.tubaterim.gov.tr/) da iyi bir kaynak. Evdeki kütüphanemizde de Bülent Sankur hocanın “İngilizce-Türkçe Ansiklopedik Bilişim Sözlüğü” var.
Ben ilk Türkçe yazdığım projede o kadar zorlanmıştım ki Türkçe’yle boğuşmaktan ne yazdığımı tamamen unuttum. Sonra geri dönüp bakınca içinde bir sürü fiilsiz cümle buldum. Galiba İngilizce’den çevirdiğim için ve orda fiil önce geldiği için İngilizce cümlenin sonuna gelince çevirmeyi bırakmışım. Çok saçma!
Bir de Türkçe’de bana çok garip gelen sözcükler vardı. Bunları kullansam kim projeyi anlayacak demiştim (bazen hala diyorum) ama aslında Türkiye’de yaşadıkça bazı sözcükler tanıdık gelmeye başlıyor. Mesela örüntü. İlk 10 kere duyduğumda hiç birşey ifade etmemişti. Şimdi anlıyorum.
Geri bildirim: Bol Bilim bir yaşında | BOL BİLİM
Geri bildirim: Yeni proje mi? Bir bakayım. | BOL BİLİM
Merhabalar,
Ben okuma yazma üzerine bir materyal geliştirdim öğrencilerim üzerinde de uyguladım ve kısa sürede etkisini gördüm bu materyali TÜBTAK’a sunmak istiyorum. Ancak materyal haliyle sunabiliyor muyum yoksa proje olarak mı sunmalıyım. Teşekkür ederim.
merhabalar sayın yetkili tübitak projeleri ile ilgili yazını okudum. yüksek lisans öğrencisiyim ve tübitak 1001 projesi ile ilgili bir çalışma yapmak istiyorum. Bu konuda örnek teşkil edecek bir proje içeriği paylaşmanız mümkün mü ? teşekkürler.
Yazıda da verdiğimiz şu adres işinizi görebilir:
http://www.tubitak.gov.tr/tr/destekler/akademik/ulusal-destek-programlari/1001/icerik-proje-ornekleri
Sayın hocam
Paylaşımınız için teşekkürler. Acaba yurtdışı araştırma burs programları (2214, 2219 gibi) konusunda da önerileriniz var mı? Özellikle de araştırma önerisi yazımı hususunda. Yoksa buradaki önerilerinizi mi uyarlamak gerekir?
Burada yazılanlar kabaca geçerli denebilir. Ancak bahsettiğiniz burslar daha kısa süreli oluyorlar. Ona göre kapsamı ölçeklemeyi düşünebilirsiniz. Şu yazı da bir miktar işe yarayabilir: https://bolbilim.com/2016/02/07/yeni-proje-mi-bir-bakayim/
Geri bildirim: Tubitak ve Proje | Mühendis Acil
İYİ GÜNLER! YAZINIZ İÇİN TEŞEKKRLER.
ŞUAN TÜBİTAK 1001 PROJESİNDE YÜKSEK LİSANS BURSİYERİ OLARAK ÇALIŞMAKTAYIM. TÜBİTAK RAPORUNU YILLIK OLARAK VERMEK GEREKİYOR. RAPORU ARAŞTIRMACIMI, YÜRÜTÜCÜMÜ YOKSA BURSİYERMİ YAZMASI GEREKİYOR. ŞUAN İÇİN BEN YAZIYORUM. MERAK ETTİM HOCALAR SİZ YAZACAKSINIZ DİYİP KESTİRİP ATIYOR. CEVAP VEREBİLİRSENİZ SEVİNİRİM…
Benim dahil olduğum projelerde, yürütücünün önderliğinde herkes raporların belirli kısımlarını yazıyor.
Öncelikle bilgilendirici yazınız için teşekkür ederim. TÜBİTAK’ta hatta genel olarak akademide proje değerlendirme kriterleri belirlidir. Bu belirlilik ölçüm sistematiğinde olan objektif değerlendirme olarak algılanmasın. Öncelikli olarak her projeye olumsuz yaklaşılması gerekir mesela 🙂 Örneğin bir projeme gelen yorumda “özgün değer kısmında Türkiye’de benzer çalışmalar olmadığına vurgu yapılmasını” beğenmediklerine şahit oldum (benzer bir çalışma olmadığını kabul etmelerine rağmen). Ya da çok ilginç bir şekilde “literatürde güncel çalışmalara çok yer verildiği” eleştirisi ile karşılaşarak proje konusu ile ilgili olmayan 1920’li yıllardaki bir makaleye neden yer vermediğim sorusuyla karşılaştım. Veya araştırma yöntemleri üzerine kitabı olan bir profesörün ekipte yer aldığı bir projede metotla ilgili olarak ekipte eksiklik olduğu vurgusuyla karşılaştım. Bazen de nasıl gözden kaçırdım dediğim hususları değerlendirmeyi yapanların hiç farketmediğini gözlemledim. Velhasılı proje işi belirttiğiniz gibi belirli bir birikimden sonra üç kağıt olmasa da püf noktası anlamında “trick” işi haline geliyor.
Merhaba, doktora tez projem için Tübitak’a başvurmayı düşünüyorum, ancak şu andaki form, bu yazıyı yayınladığınız tarih olan 2015’teki gibi değil. Şimdi “amaç ve hedef” diye iki ayrı sekme var ve ayrı ayrı net cümleler kullanın, demişler. Amaç ve hedefin farkı konusunda yardımcı olabilir misiniz?
Saygılar sunarım.
Merhaba. Ben bir süredir TÜBİTAK’a proje yazmıyorum. Onun için yanıltmak istemem. Sadece bu mesajınızdan yola çıkarak aklıma gelenleri yazayım: “Amaç” ile projenin neden yapılması gerektiği kastediliyor olmalı. Bu kısım konunun önemini ortaya çıkaracak şekilde daha genel olabilir. “Hedef” ile de projenin özelinde yapılacaklar ve hedeflenen sonuçlar verilebilir. Umarım işinize yarar. Bol şanslar!
Bu projenin amacı ………………………………….’DIR ŞEKLİNDE BİR CÜMLEDEN SONRA
Bu amaç kapsamında aşağıdaki hedeflere ulaşılması beklenmektedir diyerek madde amdde yapılacak işlere yönelik hedefleri sıralıyorum
Merhaba İlker Bey,
Bir ay sonra doktora yeterlilik sınavım var. eğer geçersem son baharda 2214a doktora sırası yurt dışı bursu için proje yazmak istiyorum. bunun hakkında bilgi verebilir misiniz. örnekler varsa çok iyi olur. zira hiç proje yazmadım.
Teşekkür ederim
saygılar
Hamza
Merhaba, bu burs için öncelikli olarak yurt dışında sizi misafir edecek ve sizinle çalışacak birini bulmanız gerek sanıyorum. Yakın zamanda doktora öğrencim yapacağı araştırma için bursa başvurdu. Bana e-posta yazarsanız, size yardımcı olmaya çalışırım.
Merhaba İlker Bey, Fen Bilimleri Öğretmeniyim. tübitak 1003 projesine katılmak istiyorum . Bu konuda pek fikrim yok. Meb öğretmenleri için faydalı buluyor musunuz? Bizden akademik dille yazılmış bir tez sunmamızı mı istiyorlar ?
Merhaba. Biraz geç cevap veriyorum. Kusura bakmayın.
Öncelikli alanlar (1003) için yapılan başvuruların araştırma kısımlarının özgün olması bekleniyor. Öğretmenler veya başkası için bir genelleme yapamam. Ancak araştırma yanınızın güçlü olması gerektiğini söyleyebilirim. Sanırım potansiyel proje konusu üzerinden konuşulmalı. Açıkçası aklınızda eğitim ile ilgili bir konu varsa 4006 Bilim Fuarları Destekleme Programları daha uygun olabilir.
Bol şanslar.
Geri bildirim: Dünyayı değiştirecek projeniz nedir? | BOL BİLİM
Geri bildirim: Akademinin en gıcık beş hali! | BOL BİLİM